Αθανάσιος ο Πάριος

(Πάρος 1725 – Χίος 1813). Λόγιος κληρικός, δάσκαλος και συγγραφέας πολλών θεολογικών έργων. Σπούδασε στη Σμύρνη και επί έξι χρόνια παρακολούθησε στο Άγιον Όρος τα μαθήματα της φιλολογίας και της φιλοσοφίας που δίδασκαν αντίστοιχα ο Νεόφυτος και ο Ευγένιος Βούλγαρις. Η έντονη δίψα του για μόρφωση, τον έκανε να αναζητά στις πλουσιότατες βιβλιοθήκες της Αθωνιάδας Σχολής τα πιο σπάνια βιβλία και να εντρυφά με ζήλο και στα πλέον δυσπρόσιτα κείμενα. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ένας βιογράφος του, ο Α.Π., την εποχή της μαθητείας του στο Άγιον Όρος «σαν φιλόπονο μυρμήγκι τρυπώνει όπου βρει κι ερευνά τις βιβλιοθήκες της Σχολής κι όλων των αγιορείτικων μονών για να ανασύρει από εκεί κάθε σπόρο ακριβό. Άπληστος και ακαταπόνητος στη φιλομάθειά του καταγίνεται εντατικά στις ιδιαίτερες του μελέτες με την έρευνα της ελληνικής ιστορίας και της κλασικής παιδείας». Με την ολοκλήρωση των σπουδών του διορίστηκε δάσκαλος και ιεροκήρυκας στη Θεσσαλονίκη, την οποία εγκατέλειψε, όταν άρχισε εκεί επιδημία πανούκλας, για να εγκατασταθεί στην Κέρκυρα, όπου παρακολούθησε μαθήματα ρητορικής, φυσικής και φιλοσοφίας, που δίδασκε ο Νικηφόρος Θεοτόκης. Από το 1792 έως το 1812 διετέλεσε σχολάρχης της Σχολής της Χίου, με εξαιρετική επιτυχία. Εκείνο που ανάδειξε τον Α.Π. σε μεγάλο διδάσκαλο του Γένους δεν ήταν απλώς η ευρύτητα των γνώσεών του και η σπάνια για την εποχή του φιλομάθεια, αλλά η πλουσιότατη διδακτική, κηρυκτική και συγγραφική του δράση. Τα σχολεία όπου δίδαξε αποτέλεσαν αξιόλογες πνευματικές εστίες του υπόδουλου ελληνισμού και φυτώριο διαπρεπών διδασκάλων του έθνους. Από την πλευρά αυτή ο Α.Π. υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους συντελεστές της αναζωογόνησης και της πνευματικής ανάτασης των σκλαβωμένων Ελλήνων, παρά τη συντηρητική υποδομή των κοινωνικών και πολιτικών αντιλήψεών του. Μεταξύ των κυριότερων φιλοσοφικών και θεολογικών συγγραμμάτων του είναι και τα εξής: Επιτομή ή συλλογή των θείων της πίστεως δογμάτων, Χριστιανική απολογία και Αλεξίκακον φάρμακον, ήτοι πνευματικόν εγχειρίδιον. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί και το έργο του Ρητορική πραγματεία, όπου εξηγεί τη ρητορική τέχνη του Ερμογένη, καθώς και η μετάφραση των Στοιχείων μεταφυσικής του Αντώνιου Ιενουησίου. Ο διδάσκαλος του Γένους, λόγιος και κληρικός Αθανάσιος ο Πάριος.